عراق، مکمل ژئوپلیتیکی ایران

دامنۀ منطقه

7175

به قلم دکتر فتح الله دهقان. ژئوپلیتیک گذشته ایران در دوره باستان، از حمله اسکندر تا عملیات مرصاد، جنگ ها، عملیات های نا منظم و منظم گذشته تا حال حاکی از این است که غرب کشور منطقه ای سرنوشت ساز بوده و سرنوشت ایران از این منطقه ورق خورده است. روابط ایران و عراق از قرن 16 به بعد که این کشور در ترکیب حکومت عثمانی قرار داشت و پس از فروپاشی ان امپراطوری که کشور عراق متولد شد، فراز و فرودهای زیادی را به خود دیده است. بین النهرین از مهد های تمدن جهان بخشی از ایران بوده، همچنین مدائن پایتخت ایران بوده است. از سوی دیگر مرقد مطهر امامان شیعه در عراق، میعادگاه عاشقان خاندان پیامبر می باشد.در طول تاریخ همواره اختلاف در خصوص مرزهای غربی وجود داشته است. اختلافات در دوره امپراطوری عثمانی و صفویه به اوج خود رسید.

از زاویه ای دیگر، همواره تلاش هایی برای حل اختلافات دو کشور نیز صورت گرفته است. تلاش های چند ساله امیر کبیر برای عقد قرارداد ارزروم تا قرارداد 1975 الجزایر که به چندین سده اختلاف بین دو کشور پایان داد شاهد این مدعا می باشد. سقوط صدام و روند حوادث پس از آن منجر به ایجاد روابط حسنه و نزدیکی بی سابقه ایران و عراق در طول تاریخ شده است. این رویداد حساسیت برخی کشورهای منطقه و قدرت های فرا منطقه ای را برانگیخته است. ایجاد تفرقه و جدایی در منطقه همواره استراتژی قدرت های فرا منطقه ای برای نیل به اهداف خود بوده است. سِرویلسون فرماندار کل سیاسی منطقه در سال های اشغال عراق توسط انگلستان در مورد اهمیت استراتژیکی عراق گفته است « کلید کل منطقه در بغداد است و ... لذا نباید عراق با کشورهای جهان عرب یا سایر کشورهای اسلامی متحد شود». در این خصوص لازم دیدم مواردی را به عرض برسانم:

1- خلاء ها و محدودیت های ژئوپلیتیکی : ایران و عراق دارای خلاء ها و محدویت های ژئوپلیتیکی هستند، نوع و سطح روابط دو کشور می تواند  تاثیر متفاوتی بر این مسئله بگذارد. بدین صورت که روابط حسنه دو کشور می تواند باعث هم پوشانی خلاء ها و رفع محدودیت های ژئوپلیتیکی دو کشور شود. اما، سردی روابط و اختلافات می تواند رقابت منفی، بیهوده و حوادث خانمان سوزی همچون جنگ را بدنبال داشته باشد.

بقیه ادامه